Er is geen bewijs dat 5G negatieve gezondheidseffecten heeft en experts noemen de ketting ‘oplichting’ (2024)

Facebook-posts die de “anti-5G ketting” aanprijzen werden sinds 16 juli 2020 meer dan 600 keer gedeeld, hier en hier. De advertentie promoot een amulet waarvan wordt beweerd dat deze EMV-straling [straling van elektromagnetische velden] “blokkeert”. Volgens de post bevat de “lab geteste” hanger “27 EMV-neutraliserende mineralen”. Een 80 seconden durende video bij de advertentie, die meer dan 100.000 keer werd bekeken, beweert de “wetenschap achter de ketting” te tonen.

5G, of vijfde generatie, is de nieuwste technologie voor mobiele telecommunicatie. Mobiele telefoons communiceren ongeacht of ze 5G gebruiken met zendmasten door signalen, ofwel elektromagnetische velden (EMV) uit te wisselen. De uitrol van 5G heeft geleid tot zorgen over de veiligheid van blootstelling aan EMV, maar volgens het Kennisplatform Elektromagnetische Velden moet deze blootstelling blijven onder limieten die internationaal zijn vastgelegd.

De advertenties die de anti-5G ketting aanprijzen linken naar een webshop genaamd farko.nl, die naar eigen zeggen streeft naar “het ontwikkelen van unieke innovatieve oplossingen om het leven gemakkelijker te maken”.

De afgelopen maanden circuleerden meerdere onjuiste beweringen over 5G op sociale media. Zo kreeg de technologie ten onrechte de schuld van het veroorzaken van het nieuwe coronavirus, het verlagen van de immuniteit van mensen tegen ziekten en in 2018 van het overlijden van honderden vogels in Den Haag.

Experts benaderd door AFP Factcheck noemden de anti-5G hanger “oplichting”. Daarnaast bestaat er geen bewijs dat EMV van 5G negatieve gezondheidseffecten hebben, volgens Monique Beerlage, algemeen secretaris van het Kennisplatform EMV.

Geen bewijs schadelijke gezondheidseffecten

De video in de advertentie begint met de bewering dat “steeds meer ziekteverwekkende (EMV)-straling opduikt in steden die 5G introduceren” en dat het bewezen is dat “langdurige blootstelling” aan EMV “negatieve gezondheidseffecten heeft”.

EMV komen van nature voor en worden ook opgewekt door activiteiten van mensen, zoals door zendmasten voor mobiele communicatie, volgens de website van het Rijksinstituut Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Volgens het Kennisplatform EMV is het “nog niet duidelijk of door 5G de blootstelling aan elektromagnetische velden toe zal nemen omdat 5G nog nergens op grote schaal geïntroduceerd is.” Ze voegen toe dat sommige wetenschappers voorspellen dat 5G zal leiden tot hogere blootstelling aan EMV, terwijl anderen een lagere blootstelling verwachten.

Monique Beerlage vertelde AFP Factcheck dat er geen bewijs bestaat dat EMV van telefoons schadelijk zijnvoor de gezondheid. Ze legt uit dat er wel wetenschappelijk bewijs bestaat dat het soort radiosignalen geassocieerd met mobiele communicatie warmte opwekt in het lichaam. Daarom zijn blootstellingslimieten opgesteld door een internationaal comité, de International Commission on Non-Ionising Radiation Protection (ICNIRP). Fabrikanten van telefoons en zendmasten moeten zich aan deze regels houden. Dezelfde limieten zijn ook van toepassing op 5G.

In 2011 heeft de International Agency for Research on Cancer (IARC) elektromagnetische straling beoordeeld als “mogelijk kankerverwekkend in mensen”. “Er kan enig risico zijn en daarom moeten we goed opletten voor een verband tussen mobiele telefoons en het risico op kanker,” meldde een persbericht. Andere middelen die in dezelfde risicocategorie (2B) zijn ingedeeld, zijn onder meer benzine, aloë vera-extract van hele bladeren en bepaalde soorten ingemaakte groenten.

‘Oplichtersproduct’

De video in de advertentie beweert vervolgens dat de ketting gemaakt is van 27 mineralen “waarvan is bewezen dat ze je beschermen tegen schade door 5G en EMV”, waaronder strontium, koper en zirkonium. Deze metalen zouden allemaal in staat zijn “veilig EMV frequenties te absorberen ze helemaal te neutraliseren”.

Beerlage wijst de beweringen in de video van de hand. “Zelfs als het de straling tegen zou houden, dan zou een telefoon daar omheen proberen te zenden. Als die iets tegenkomt wat het signaal blokkeert gaat hij alleen maar harder zenden, dus dan zou je alleen maar meer blootgesteld worden,” zegt ze tegen AFP Factcheck. “Dit is zo’n onlogisch verhaal. Het klinkt mij een beetje als iemand die heel makkelijk een boterham wil verdienen aan angst van mensen.”

Frank Leferink, hoogleraar Electromagnetic Compatibility aan de Universiteit van Twente, zei dat het ging om een “oplichtersproduct”.

“De metalen die genoemd worden hebben een invloed op elektromagnetische velden … net als aluminium, of koper, of ijzer. Maar dan moet je het wel goed toepassen,” schreef hij in een email aan AFP Factcheck. “Bijvoorbeeld door een telefoon helemaal in te pakken in aluminiumfolie. Komt niets meer uit. Geen veldsterkte meer, geen blootstelling. Mooi. Je kunt er alleen niet meer mee bellen.”

Peter Zwamborn, senior research scientist in de expertisegroep Electronic Defense van de organisatie voor toegepast-natuurwetenschappelijk onderzoek (TNO) schrijft in een email dat hij “geen wetenschappelijke verantwoorde methode” ziet die bewijst dat de hanger zou werken. Hij voegt toe: “Geld uitgeven in de verwachting dan minder blootgesteld te worden aan 5G niet-ioniserende straling is naar mijn wetenschappelijk oordeel zonde van het geld en verkopers die dat beweren verkopen alleen een suggestie.”

‘Gemanipuleerde’ demonstratie

De video geeft een zogenaamde demonstratie van de hanger, met een EMV-meter die 44 volt per meter registreert [v/m is de standaardeenheid voor het meten van elektrische veldsterkte] naast een telefoon waarvan gezegd wordt dat de hotspot net aangezet is. In een volgend shot laat de EMV-meter een waarde van 5 v/m zien bij de telefoon waar de ketting naast geplaatst is.

De door AFP Factcheck geraadpleegde experts zijn van mening dat de demonstratie is gemanipuleerd. Hier zijn meerdere mogelijke verklaringen voor. Zo is het tijdens het meten van de lagere waarde op de EMV-meter bijvoorbeeld niet te zien of de telefoon nog aanstaat, omdat het scherm uit staat.

Leferink legt uit dat als een hotspot aangezet wordt de telefoon op maximaal vermogen contact zoekt met een zendmast, waarna het zendvermogen weer teruggaat. “Je had er net zo goed een appel naast kunnen leggen, of een stuk hout. De appel, of het hout, zullen de velden niet verlagen, maar de veldsterkte zal ook dan een lagere waarde laten zien,” vertelde hij aan AFP Factcheck.

AFP Factcheck heeft farko.nl benaderd voor een reactie, maar had op het moment van publiceren nog geen bericht terug ontvangen.

Er verschenen eerder al producten online die onterecht werden aangeprezen als bescherming tegen 5G. De “5GBioShield”, een USB stick van 128MB met een prijskaartje van 307 euro (£280), werd algemeen veroordeeld als oplichterij.

Op de Amerikaanse e-commerce website Etsy wordt een breed scala aan producten voor “5G bescherming” aangeboden, waaronder hangers, onderzetters en een “EMV beschermingsrok”.